Belirtili İsim Tamlaması ve Örnekleri

İsim tamlamaları: En az iki isimin aralarında sahiplik ilgisi kurarak oluşturduğu sözcük grubuna isim tamlaması denir. Her isim tamlaması tamlayan ve tamlanan adında iki unsurdan oluşur. İsim tamlamalarının oluşturulması için aşağıdaki ekler kullanılır.

İsim tamlamaları belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması ve zincirleme isim tamlaması olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Bu yazıda belirtili isim tamlamasını nedir sorusuna cevap verip, belirtili isim tamlaması örneklerine yer vereceğiz.

Belirtili İsim Tamlaması Nedir?

Hem tamlayan hem de tanlanan eklerinin kullanıldığı tamlama türüne belirtili isim tamlaması denir. Bu tamlama türünde genellikle belirgin bir aitlik anlamı vardır. Yani tamlananın tamlayana ait olduğu anlamı çıkarılır.

Belirtili İsim Tamlaması Örnekleri

• Ali’nin kalemi
  ( Tamlayan görevindeki “Ali” ismidir. Tamlanan ise kalem sözcüğüdür. Kalemin Ali’ye ait olduğu anlamı çıkarılabilir. Tamlayan sözcük -nin, tamlanan ise -i ekini almıştır. )
• Benim gözlüğüm
  ( Tamlayan görevindeki “ben” sözcüğüdür. Tamlanan ise “gözlük” sözcüğüdür. Gözlüğün bana ait olduğu anlamı çıkarılabilir. Tamlayan sözcük -im, tamlanan ise -üm ekini almıştır. )
• Kapının kolu
  ( Tamlayan görevindeki “kapı” sözcüğüdür. Tamlanan ise “kol” sözcüğüdür. Kolun kapıya ait olduğu anlamı çıkarılabilir. Tamlayan sözcük -nın, tamlanan ise -u ekini almıştır. )
• Elin oğlu
  ( Tamlayan görevindeki “el” sözcüğüdür. Tamlanan ise oğul sözcüğüdür. Oğlun ele ait olduğu anlamı çıkarılabilir. Tamlayan sözcük -in, tamlanan ise -u ekini almıştır. )
• Çocuklardan biri
  ( Tamlayan görevindeki “çocuk” sözcüğüdür. Tamlanan ise “bir” sözcüğüdür. Burada diğer belirtili isim tamlaması örneklerinden farklı olarak tamlayan ismin hâl eklerinden -dan/-den ekini almıştır. Oradaki bir kişinin çocukların olduğu gruba ait olduğu anlamı çıkarılabilir.)

Uyarı 1: Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir. Daha çok yüklemi sonda olmayan ( devrik ) cümlelerde görülür.

Örnek

• Bakışı ömrüme bedeldir sevdiğimin.
  ( Burada tamlama oluşturan sözcükler yer değiştirmiştir. İsim tamlaması “sevdiğimin bakışı“dır.)

Uyarı 2: Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan arasına sözcük girebilir.

Örnek

• Çocuğun kırmızı kalemi var.
  ( Bu cümledeki tamlama “çocuğun kalemi“dir. Ancak araya kırmızı sözcüğü girmiştir.)