6.Sınıf Edatlar Konu Anlatımı

Edat: Tek başlarına bir anlam taşımayan, kendisinden önceki kelimeyle ilgi kurarak cümle içinde anlam kazanan sözcüklere edat (ilgeç) denir.

Aşağıdaki tabloda 6.sınıf düzeyinde kullanılabilecek edatlar verilmiştir.

Edatlar, sözcükler arasında “benzerlik, neden, amaç, eşitlik, yön, araç” gibi anlam ilgileri kurarlar.

Örnek Cümleler

• Sen çalış diye kitap aldım. ( amaç )
• Havalar kötü gittiği için planlar değişti. ( Neden )
• Boğaza doğru oturup çayımızı içtik. ( Yön )
• Evi güneş gibi aydınlatıyorsun. ( Benzerlik )
• Ahmet de Murat kadar çalışan biridir. ( Karşılaştırma)
• Zil çaldı mı bahçeye koşuyor. ( Zaman )
• Geri vermek üzere kitabı alabilirsin. ( Koşul )
• Yemeğe başladığı gibi su içti.( Tezlik)

Uyarılar

Uyarı 1) “İle” sözcüğü hem edat hem de bağlaç olarak kullanılabilir. Cümlede “ile” yerine “ve” kullanılabiliyorsa bağlaç, kullanılamıyorsa edattır.

Örnek Cümleler
Bağlaç: Emine ile Pınar sinemaya gitti. (”İle” yerine ”ve” gelebilir. → Bağlaç)
Edat: Bu çalışma ile sonuç alınmaz. (”İle” yerine ”ve” getirilemez. → Edat)

Uyarı 2) “Yalnız” kelimesi isim, sıfat, bağlaç ve edat olarak kullanılabilen bir kelimedir. Bu yüzden dikkatle incelenmelidir.

 “Yalnız” kelimesi, yerine “sadece” sözcüğünü getirebildiğimiz durumlarda edattır.

 “Yalnız” kelimesi, yerine “ama” sözcüğünü getirebiliyorsak bağlaçtır.

“Yanında başkaları bulunmayan, tek başına olan” anlamı taşıyorsa isim ya da sıfat  görevinde kullanılmıştır.

• İstanbul’a kadar yalnız onu görmeye geldim.
  (Bu cümlede “yalnız” sözcüğü, yerine “sadece” sözcüğü getirebildiğimiz için edattır.)
• Fotoğraflar güzel yalnız renkleri biraz soluk.
  (Bu cümlede “yalnız” sözcüğü, yerine “ama, fakat” sözcüğü getirebildiğimiz için bağlaçtır.)
• Ben, doğduğumdan beri yalnızım.
  (Bu cümlede “yalnız” sözcüğü, “yanında başkaları bulunmayan, tek başına olan” anlamında kullanıldığı için isimdir.)
• İstanbul’a yalnız bir hayat sürmeye geldim.
  (Bu cümlede “yalnız” sözcüğü, “yanında başkaları bulunmayan, tek başına olan” anlamında kullanıldığı ve “hayat” ismini nitelediği için sıfattır.)

Uyarı 3) “Ancak” kelimesi, yerine “ama” getirilebiliyorsa bağlaç olur. “Sadece” anlamında kullanıldıysa edattır.

Örnek Cümleler

Bu leke ancak çamaşır suyuyla çıkar. (ancak = sadece ⇒ Edat)
Seninle gelirim ancak fazla kalamam. (ancak = ama, fakat ⇒ Bağlaç)

Uyarı 4) “Başka” kelimesi cümle içinde edat dışında isim, zamir veya sıfat görevinde de kullanılabilir.

Örnek Cümleler

• Başkasının bu olaydan haberi olmasın. (İsmin yerine kullanıldığı için zamir)
• Başka insanlarla da tanışmak isterim. (İsmi nitelediği için sıfat)
• Senden başka kimseyle anlaşamıyorum.( Edat)